Terminal w Świnoujściu wstrzymany. Ekologia czy geopolityka?

W poniedziałek, 21 lipca 2025 roku, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wydał postanowienie, które wstrzymało wykonanie decyzji środowiskowej dla kluczowego projektu – głębokowodnego terminala kontenerowego w Świnoujściu. To efekt skargi złożonej na początku br. przez obywatelską inicjatywę niemiecką „Lebensraum Vorpommern”.  Pochodząca z wyspy Uznam grupa, wspierana przez gminę Heringsdorf, nie tylko zarzucała niedostateczne zbadanie skażenia amunicją morską, ale także pominięcie wpływów transgranicznych.

Decyzja WSA nie jest prawomocna, ale już stanowi „ważny sygnał” — jak oceniła eurodeputowana Zielonych Hannah Neumann. Z kolei strona polska, w tym Arkadiusz Marchewka (wiceminister infrastruktury), uznała ruch sądu za „zbrodnię na gospodarce” i zapowiedziała zmasowaną interwencję.

Na czym polegają zarzuty?

1. Niewybuchy na dnie morskim
   – „Nie zbadano odpowiednio skażenia amunicją dna morskiego” – czytamy w komunikatach niemieckiej strony. Podobny motyw przewija się w niemieckich mediach i wypowiedziach mieszkańców Uznamu.

2. Transgraniczny wpływ na środowisko
   – Lebensraum Vorpommern zarzuca polskim władzom, że EIA (Environmental Impact Assessment) nie uwzględniała w pełni oddziaływania na ochronę przyrody po stronie niemieckiej.

3. Zabytki i Natura 2000
   – Terminal jest planowany w obrębie obszarów Natura 2000, a tamtejsze walory przyrodnicze – od ptaków wodnych po ryby i ssaki morskie – zostały potraktowane „zbyt powierzchownie”.

4. Potencjalna infrastruktura strategiczna
   – Inicjatywa zwraca uwagę na możliwość wykorzystania terminalu do przewozu sprzętu wojskowego, co – jej zdaniem – nie zostało wyeksponowane w dokumentach.
   
   

Lebensraum Vorpommern (inicjatywa obywatelska)

„Polski rząd niszczy chroniony bałtycki wybrzeż Wolina – z dramatycznymi konsekwencjami dla Zatoki Pomorskiej i ludzi”.
„…will lead to an environmental catastrophe”.

Hannah Neumann (eurodeputowana Zielonych)

– „To ważny sygnał dla ochrony naszego Morza Bałtyckiego”.

Jarosław Siergiej (prezes Zarządu Morskiego Portu Szczecin–Świnoujście)

– „Dokumentacja została rzetelnie przygotowana i zweryfikowana… jesteśmy spokojni o przyszłość GTK”.

Arkadiusz Marchewka (wiceminister infrastruktury, PiS)

– „Jest ostateczna decyzja środowiskowa… kolejny ważny krok” (luty 2025).
– Po decyzji sądu: „Nie zamierzamy ustąpić ani na krok”.

Kacper Płażyński (poseł PiS, przewodniczący sejmowej komisji)

– „…zbrodnia na naszej gospodarce… nie mogli się cieszyć tacy samorządowcy jak prezydent Świnoujścia z PO i Lewicy”.

Opinie niemieckich polityków i biznesu

– Karsten Lentz (Euroports Rostock): budowa w Świnoujściu zagraża pozycji Rostocku ze względu na tańszy transport drogowy w Polsce.

Z pozoru spór przybiera formę: „ochrona środowiska vs. walka o pozycję portową”. Ale przy bliższym spojrzeniu widać, że polityka, gospodarka i retoryka miesza się tu w jedną tkaninę.

• Ekologia jako pretekst?
  Polscy politycy sugerują, że inicjatywa „Lebensraum” to broniący interesów niemieckich portów atak maskowany ekologią.

• Interesy gospodarcze kontra międzyświatopogląd lokalny
  Rozbudowa terminala oznacza przesunięcie ciężaru dla portów w Rostocku i Lubminie – silna motywacja, której siła często dorównuje ochronie przyrody.

• Natura 2000 w polsko‑europejskim konflikcie
  Kwestie ochrony przyrody stają się elementem szerszej batalii między państwami członkowskimi – z nową dynamiką od czasów BREXIT-u.

Pytanie co dalej?

• Wstrzymanie budowy potrwa do wydania wyroku przez WSA (zapowiedziano go około 4 sierpnia 2025 r.).

• Skarga GDOŚ i ZMPSiŚ – zapowiedziano odwołanie, które może wstrzymać decyzję sądu.

• Presja polityczna – PiS stawia na deklarację strategiczności inwestycji, rząd mobilizuje aparaty, a opozycja lokalna wskazuje na niedostatki konsultacyjne.

Mechanizmy systemowe i szerszy kontekst

1. Polityka infrastrukturalna i suwerenność
   Terminal ma stanowić element polskiej strategii gospodarczej i militarnej – jednak strategiczny ton PiS bywa odczytywany jako instrumentalizacja ekostandaryzacji.

2. Mechanizm transgraniczny w UE
   Spory o EIA angażują Trybunał UE, Komisję Europejską, a także utaletują zdolność państw członkowskich do samodzielnych decyzji inwestycyjnych.

3. Demokracja regionalna vs. centralizm
   Skarga – niemiecka i wsparcie lokalnych placówek – stawiają pytanie, jak traktować głos mieszkańców sąsiadujących regionów: czy jest on ignorowany przez państwo-centralistyczne inwestycje?

Terminal kontenerowy w Świnoujściu to refleksja nad granicą między „rozwojem” a zrównoważonymi standardami ochrony środowiska. To także przykład, jak UE – w aspekcie polityki ekologicznej i gospodarczej – staje się areną napięć narodowych i lokalnych.

Decyzja WSA to nie tylko zwrot proceduralny, ale sygnał ostrzegawczy: inwestycje wpisane w ambicje narodowe muszą uwzględniać głosy regionów, sąsiadów, niezależnych ekspertów. W przeciwnym razie nawet dopięta decyzja środowiskowa, potężne finansowanie, czy strategiczne intencje mogą zawisnąć na włosku.

I tutaj trzeba zadać sobie pytania:

• Czy ekologia pozostaje narzędziem, czy samodzielnym przekonaniem?

• Jaki jest koszt zrównoważonych inwestycji, jeśli fundamentem jest polaryzacja społeczno‑polityczna?

• I wreszcie: czy Bałtyk – wspólna przestrzeń – może ukarać tych, którzy nie dogadają się ponad granicami?